ქუთაისმა რომ ძეგლები არ გაახარა, ეს საყოველთაოდ
ცნობილი ფაქტია, მხოლოდ ისინი გადარჩა, რომლებსაც ხელით ვერ
შესწვდა.
ხანდახან ჩემი ქალაქი უაღრეს პროვინციალიზმს იჩენს და
სავსებით არ შეეფერება გაერთიანებული საქართველოს
პირველი სატახტო ქალაქის იმიჯს. მაგრამ მიზეზი მარტივია,
სხვა გასართობი ქუთაისს აღარაფერი დარჩენია და მიადგა
დები იშხნელების, ილო ფოტოგრაფის, პიკასოს ბიჭის
ძეგლებს,
- ზოგს ცხვირი მოამტვრია,
- ზოგს ფეხი,
- ზოგზეც თინეიჯერული ავარობით სახელები ამოჩხაპნა და
შუაში პლიუსი დაუსვა.
აკაკის ძეგლს ვერ შესწვდა და პოსტამენტი მოუჩხაპნა ქიმიური
საღებავით.
დავით აღმაშენებლის ძეგლი ხომ საერთოდ ღამის უკუნეთში
აიტყორცნა.
ანაზდად მფრინავი ფრაზა მახსენდება კინოფილმიდან
"არაჩვეულებრივი გამოფენა":
"ესაა, ბიჭო, პიკასოს ბიჭი? ამით ერთობა პიკასო?"
რითი ერთობა და რითი არა პიკასო, ეს პიკასოს დავუტოვოთ,
ჩვენ კი პიკასოსთან და მის ბიჭთან დავრჩეთ.
მსოფლიომ არ იცის, რომ ქუთაისში დგას ძეგლი, რომლის
სათაურის პირველწყარომ სულ რაღაც რამდენიმე წლის წინ
მსოფლიო სახვითი ხელოვნების აუქციონზე მოხსნა ვან-გოგის
"მზესუმზირების" რეკორდი და პაბლო პიკასოს "P'tit Louis"
(პატარა ლუი) სოთბის აუქციონზე გაიყიდა 119 მილიონ
დოლარად.
ეს თანხა ბევრად აჭარბებს და აღემატება ქუთაისის
ბიუჯეტს.
მსოფლიომ არ იცის, რომ პიკასოს ეს ბიჭი ქუთაისში შინაური
გახდა ისე, როგორც ცხოვრების ყოველდღიურობა. იქამდე,
პიკასოს თავის სიცოცხლეში გაგონილიც არ ექნებოდა
ქუთაისის შესახებ, მით უმეტეს ის, თუ ასე პოპულარული
იქნებოდა იგი და მისი ვარდისფერი პერიოდის შედევრი
მისთვის აბსოლუტურად უცხო გარემოში.
მართალია ძეგლზე წაითამაშეს, მაგრამ ისიც შეიძლებოდა,
საერთოდ რიონში გადაეგდოთ იმ პატარა ბიჭივით "ამპრედუზო
მედუზოს" რომ იძახის და ქუდებს ართმევს აგულისა და
შავლეგს...
რა თქმა უნდა, ამ პოპულარობაში ლომის წილი უდევს მწერალსა
და სცენარისტ რეზო გაბრიაძეს, მაგრამ რომ არა ქუთაისის
თავნება თვისება უცხოს გათავისებისა, არც ეს ფრაზა და არც
პიკასო და მისი ბიჭი ასე ხელი-ხელ საგოგმანები არ
იქნებოდნენ ქუთაისში.
ეს ხასიათი და ბუნებრივი მოთხოვნაა ქუთაისის, რათა
კონტრასტების სილამაზით წარმოჩნდეს. ეს ისეთივე
უნიკალური მომხიბლაობაა, როგორც თვით იმავე პიკასოს
გასაოცარი კუბისტური ნახატები და ამ მიმდინარეობის
უპირველესი წინამორბედი - "ავინიონელი ქალები".
ამისთვის ქუთაისს ჯერ არ მოუცლია.
"პიკასოს ბიჭებიო", - ამბობენ ქუთაისში და უკვე ამ
სახელწოდების კომედიურ-მუსიკალური ჯგუფსაც
გულისხმობენ.
ერთის სიტყვით, ეს სიტყვათშეთანხმება ისევეა გაიგივებული
ქუთათურებთან, როგორც საფიჩხიელი, ბალახვნელი, ჭომელი,
ზასტაველი და სხვ.
ამ დონეზე თუ შეითვისებდა ქუთაისი პიკასოს, არათუ
პიკასომ, თვით ქუთაისმაც არ იცოდა მთელი სიცხადით, რადგან
სიყვარული და შეთავსება მარტო კინოფილებით, ან
ქალაქელობით კი არ ხდება, არამედ რაღაც განსაკუთრებული და
განსხვავებული კრიტერიუმით, რომლის სიღრმესაც ჯერ კიდევ
არ ჩავმწვდარვარ. ერთი კია, რომ ამ საყოველთაო
აღიარება-გათავისებაში ქუთაისურ იუმორს დიდი
მნიშვნელობა ენიჭება.
სიცილი მარტო არ ჰყოფნის იუმორს. აქ მეტი რამ არის საჭირო. ეს
მეტია წარმოჩენილი "პიკასოს ბიჭში", ვიდრე ჩაფიქრებული
ჰქონდა ეს ბატონ რეზო გაბრიაძეს, ან თუნდაც იგივე პიკასოს.
ამ აღიარების უნიკალობის გასაგებად საჭიროა ვიცოდეთ თვით
ქუთაისური იუმორის რაობა და პარამეტრები, თუ რით
საზრდოობს ის ადამიანის თუ ადამიანთა გულით მიღებისა და
გათავისების მხრივ.
ქუთაისმა ძალიან კარგად იცის ხუმრობისა და შეურაცხყოფის
ფასი, იქამდე, გრძნობს, რა როგორ არის ნათქვამი. ამის ნათელ
დასტურად შემიძლია მოვიტანო ერთი ანეკდოტი, რომელიც
ეროვნულ-განმანთავისუფლებელი მოძრაობის გარიჟრაჟზე
შეიქმნა და ის სრულად ასახავს ჩემი ქალაქის ფსიქოლოგიურ
ტიპაჟს.
როდესაც სატახტო ქალაქმა სისხლისღვრა და ომები გადაიარა,
საყვედურის ნიშნად თბილისს უთქვამს ქუთაისისთვის - "შენ
ჭურში წევხარო"... (ეს იმიტომ, რომ მთელს ამ ორომტრიალში
ქუთაისის წვლილი არ ჩანდა, იქამდე ასკაციანი მიტინგიც კი
არ ეწყობოდა).
ქუთაისს უპასუხნია სატახტო ქალაქისთვის - "კუბოში წოლას
ჭურში წოლა მირჩევნიაო".
ამ ანეკდოტზე შეიძლება არავის გაეცინოს, არც მაშინ
გაუცინია ვინმეს. ბევრმა ეს ნათქვამი შეურაცხყოფად
მიიღო, მაგრამ მასში არის ის, რაც ქუთაისისთვის სანუკვარია
- სიმშვიდე.
ის არასოდეს ჩარეულა პოლიტიკურ ბატალიებში. სადაც სხვა
იყო, ისიც იქ იყო. მაგრამ არასოდეს მას თავის თავზე ზედმეტი არ
აუღია. იმიტომ კი არა, რომ რაიმესი შეშინებია ქუთაისს.
არა!
მხოლოდ იმიტომ, რომ მისთვის მთავარი იყო სიცოცხლე, პატარა
ქალაქია ის, და მიტომ.
ზედმეტი ყურადღება არ უყვარს ქუთაისს, მითუმეტეს
მტერთაგან, თორემ ქუთაისი იყო სწორედ ის ქალაქი, სადაც
მხედრიონის ურდო დაბანაკდა. სიცოცხლე ძვირად უღირდა
ქუთაისს. მართლაც, ჭურში ჯდომა ჯობდა იმ დროს კუბოში...
ქუთაისში განვითარებულია თვითგადარჩენის ვირთხისეული
იმუნიტეტი. საჭირო დროს აუცილებლად უნდა დავიმალოთ,
ქალაქიც პატარაა, არც სატრანზიტო გზაა და არც სარკინიგზო.
მტერს რომ მოუნდეს, ქუთაისისთვის ხელს არც კი გაისვრის,
ინდუსტრია აღარ არის ჩვენში, და მიტომ.
ამით გადავრჩით რუსებთან ომის დროს, ქუთაისში ერთი ბომბიც
რომ არ ჩამოვარდა, იქამდე ერთი რუსული ჩექმაც კი არ
დადგმულა იმ ორომტრიალში. შეეძლოთ? და მერე
როგორ... და მერე რამდენჯერ... ან ვინ უშლიდა
ხელს... ან ახლა...
მაგრამ რა უნდა მოიგოს მტერმა ქუთაისში გარდა იმისა, რომ
სულიერ ჭაობში ჩაეფლობა და დაიხრჩვება.
სამხედრო სტრატეგიის მხრივ ქუთაისი მხოლოდ ქართველთათვის
არის ხელსაყრელი და არა ნებისმიერი მომხვდურისთვის, გინდაც
ჩრდილოეთიდან წამოვიდეს ის, გინდაც სამხრეთიდან, გინდაც
აღმოსავლეთიდან და გინდაც დასავლეთიდან.
ის მხოლოდ და მხოლოდ სულიერი საბადოა ქართველი ერის და თუ
ვინმეს უნდა ამ ერის განადგურება, მხოლოდ ქუთაისი უნდა
აღგავოს პირისაგან მიწისა.
მე ის კაცი არა ვარ, მტრებს რომ ვეუბნები, ერეკლეს
მეზარბაზნეები არა ჰყავსო, მე ამით ხაზს ვუსვამ ქუთაისის
არსს, მის დიად ძალას. თუმცაღა, მტერმა ისიც იცის, რომ
ქუთაისი, სამხედრო სტრატეგიის მხრით, მხოლოდ და მხოლოდ
ქართველებისთვისაა ხელსაყრელი.
იგი ვერავინ გამოიყენა სათავისოდ - ვერც არაბმა, ვერც
თურქმა, ვერც მონღოლმა, ვერც ოსმალომ და მით უფრო ვერც
რუსმა.
ქუთაისს ამის ძალა გააჩნია და ამიტომ ქუთაისზე და ტფილისზე
ლაშქრობა ვერც ქართველს გამოუვიდოდა და ვერც ვერანაირ
მომხვდურს, რამეთუ ჩვენ ყველანი ქუთაისში ვხვდებით ყველას -
მტერსაც და მოყვარესაც.
* * *
ერთადერთი ქალაქი, სადაც შეიძლებოდა შეხვედროდნენ
ერთმანეთს ჩერჩილი, სტალინი და ჰიტლერი ყოველგვარი
პოლიტიკური ამბიციებისა და ქვენაგრძნობების გარეშე,
უბრალოდ, ხოშის გასასწორებლად, ეს ქუთაისია.
მასალის გამოყენების პირობები