ქუთაისიპოსტი

იმერეთში თეატრალური ფესტივალი "თეატრალური იმერეთი" მერვედ ჩატარდა.

თეატრალური ფესტივალები საქართველოს სხავდასხვა ქალაქებში იმართება. თეატრალური ფესტივალის კულტურა ფეხს იკიდებს.
რამდენად მნიშვნელოვანია თეატრალური ფესტივალის არსებობა და სიმრავლე ქვეყანაში? უწყობს თუ არა ეს ხელს თეატრალური ხელოვნების განვითარებას? რა ამოცანებს უყენებს თანამედროვეობა თეატრებს? რამდენად პასუხობენ ამ გამოწვევებს საქართველოს რეგიონის სახალხო თუ პროფესიული თეატრები?
ამ და სხვა საკითხებზე გვესაუბრება ჭიათურის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი მამუკა ცერცვაძე.


- მქონდა შესაძლებლობა დავსწრებოდი საფრანგეთში სენის თეატრალურ ფესტივალს. მას ადგილობრივი ფერმერები აფინანსებენ. თვითონ იწვევენ დასებს და საკმაო თანხას უხდიან მსახიობებს. ფესტივალისთვის დიდი სივრცეა გამოყოფილი ღია ცის ქვეშ. სახელდახელოდ გაკეთებულ სცენაზე. 4-5 დღის განმავლობაში იმართება წარმოდგენები. ჭრელი რეპერტუარია, ასევე სიჭრელეა მონაწილეებშიც. ფესტივალში კერძოსთან ერთად, მუნიციპალური თეატრებიც მონაწილეობენ.

საქართველოში ასეთი ფესტივალი რომ გააკეთო მცირეს სპექტაკლებისთვის ( მაგალითად, კლდიაშვილის სახლ-მუზეუმი საუკეთესო ადგილი იქნებოდა სამაგისოდ) არ გამოვა. ქართველი მსახიობები არ ითამაშებენ სახელდახელოდ გაკეთებულ სცენაზე ღია ცის ქვეშ, უფასო წარმოდგენას, ვთქვათ, ადგილობრივი გლეხებისთვის. მიგვაჩნია, რომ თეატრის ადგილი მხოლოდ იმ კონკრეტულ, აკადემიური სივრცეშია, ელიტარულობის მომენტია. დელიკატური საკითხია
ეს იმაზე მიუთითებს რომ ჩვენ ყველგან და ყველაფერში გვაკლია თავისუფლება, რაც პრობლემაა და რაც უკან დაგვწევს ყოველთვის. ვერ ვთავისუფლდებით იმის გამო, რომ რაღაც წოდება გვქოდა გუშინ, გუშინწინ.

- მსახიობს სოციალური სტატუსი კარნახობს ეტიკეტს და არა მისი პროფესიული ?

- მსახიობს ვერ მოთხოვ რაღაცას სცენაზე, ის გეტყვის: მე ახლა ქალაქი მიცნობს, საზოგადოება მიცნობს, ამიტომ ამ კონკრეტულ რამეს ვერ გავაკეთებ. საკმარისად არ ვართ თავისუფლები პროფესიაში. თანაც ისიც არ გვესმის, როდესაც რომელიმე პერსონაჟს თამაშობ, ეს შენ კი არ ხარ, არამედ შენი პერსონაჟია, შენს პერსონაჟს ჭირდება, რომ ესა თუ ის მოქმედება გააკეთო. რეჟისორის ახირება კი არ არის, არამედ დრამატურგია ითხოვს ამას. მაგრამ აქ მაინც "მე" ირთვება და ის გამოდის წინ.

- გამოდის რეჟისორი, ხშირ შემთხვევაში, არა იმდენად დრამატურგიასა და მიზეზ-შედეგობრივ კავშირებს, არმედ მსახიობს უნდა მოერგოს...

- ვერგებით, ვითვალისწინებთ. მაგრამ არა მხოლოდ როლზეა საუბარი, ზოგჯერ იქმნება პრობლემა კონკრეტული, ექსპერიმენტული პროექტების მიმართაც. შეიძლება გაიგონო, რომ "ეს არ ეკადრება ჩვენს თეატრს". არადა მე ვფიქრობ სახელმწიფო თეატრებს, რომლებიც სამინისტროს ბიუჯეტზეა, შანსი აქვთ, რომ ცოტა უფრო თამამად მოიქცნენ, ჩემი აზრით, შეიძლება პროვოკაციული რაღაცეებიც გავაკეთოთ და კარი გავუღოთ მეტ ექსპერიმენტს. რადგან სახლემწიფო ვერ უღებს კარს კერძო ინივიატივებს, შესაძლებელია თავად სახელმწიფო თეატრებმა დანერგონ ახლებური მიდგომები. ჩვენ კი ვამბობთ - "ჩვენს თეატრს არ ეკადრება" თამამი პროექტების განხორციელება.

- რა ტიპის სპექტაკლებზეა მოთხოვნილება. რას ყავს მაყურებელი იგივე ჭიათურაში?

- სპექტაკლის მაყურებელი არის მოსახლეობის 4 -5%, მაქსიმუმ 10%. გემოვნებები სხვადასხვანაირია: ვიღაცას ტრადიციული ფორმები მოსწონს, მაგრამ არიან ახალგაზრდები, რომელთაც სხვა მოთხოვნილებები აქვთ. ისინიც უნდა მოვიყვანოთ თეატრში. არადა ჩვენ ვართ ძირითადად მონოლოგის რეჟიმში. დიალოგის რეჟიმში ვართ მათთან, რომელთაც ვიცნობთ, ვინც თეატრის ხშირი სტუმარია, კეთილგანწობილი ვართ ერთმანეთთან, ამიტომ არ ვპროვოკატორობთ არც ერთი მხარე. თუმცა, არც იმას ვამბობ, რომ სკანდალი და პროვოკაცია აუციელებლია...
სახელმწიფო თეატრებს უნდა აფინანსებდეს. უნდა თანაარსებობდნენ სხვადასხვა თეატრები. სახელმწიფო ან ტრადიციული თეატრები არ გვინდა და მხოლოდ, ვთქვათ, სოციალურს დავუჭიროთ მხარი არასწორი მგონია. ყველა ტიპის თეატრი უნდა იყოს და ისინი უნდა თანაარსებობდნენ. სხვაგვარად უნდა ვუყურებდეთ სიახლეებსაც, და სიძველეებსაც.

- სიახლე რაში გამოიხატება?

- სიახლე უფრო ტექნოლოგიურია, ვიდრე დრმატურგიის სხვაგვარად აწყობა, სხვა ფორმების ძიება... მნიშვნელოვანია ახალგაზრდა ავტორებს მივცეთ სივრცე აჩვენონ საკუთარი შესაძლებლობები.

- რამდენად გაიზიარებენ სიახლეებს მსახიობები, დასის სხვა წევრები?

- დასიდან ვიღაც აყვება ვიღაც არა, თუ საჭირო გახდება მოვიწვევთ მსახიობებს. აუცილებელია თეატრი გადახალისდეს, ახალი სისხლი გადაესხას. თუმცა ერთი ტიპის თეატრი "გამოვრთოთ" და მეორე "ჩავრთოთ" არ იქნება სწორი - განსხვავებულები უნდა თანაარსებობდნენ როგორც თეატრში ისე სხვაგანაც. სხვადასხვა სპექტაკლები სხვადასხვა მაყურებელს მოიყვანს და ეს არის ჩვენი სურვილი - ვიმუშაოთ მაყურებლისთვის.

-თეატრის ამოცანაც ეს არის?

- მთავარია მაყურებელი გულგრილი არ დარჩეს და არ გავიდეს თეატრიდან ისეთი როგორიც შემოვიდა.
საბჭოთა კავშირში დამკვიდრდა კლიშეები, რომლებიც ძალაშია დღესაც. თუმცა, ბოლო პერიოდში ზოგადი სურათი ისეთია, რომ გაჯანსაღების პროცესი მიდის. სპექტაკლებში თამამ გადაწყვეტებს მიმართავენ და თამამ სპექტაკლებს დგამენ, თბილისში არის თეატრები, რომლებიც ამას აკეთებენ. სახელმწიფო თეატრებმა ამ სიახლეებს უნდა გაუღოს კარი არ უნდა ჩავიკეტოთ. აკადემიური სცენა შეიძლება არ გაუღო, მაგრამ იქვე მოძებნო სივრცე, სადაც ამას განახორციელებ. იქამდე თეატრის გარეთაც შეიძლება მოიძებნოს სივრცე და სახელმწიფო თეატრმა დააფინანსოს კერძო ინიციატივა, რომელიც ნოვატორულია.

- თეატრები, როდესაც კრიზისში შედიოდნენ გამოყავდა სახალხო თეატრებს სწორედ იმათ, რომელშიც ქართველი მსახიობები არ ითამაშებენ.

- არადა თეატრი თავისი ბუნებით, არსით არის სახალხო. ყველაზე სახალხო ხელოვნების დარგებს შორის...

- ჭიათურა დიდი თეატრალური ტრადიციების ქალაქია.

- ძალიან დიდი განსხვავებაა ქალაქებს შორის, სადაც თეატრია და სადაც არა. ჭიათურა დიდი ტრადიციის ქალაქია. 120 წლის ტრადიცია არსებობს. არქივები რომ ნახოთ გაოცდებით, მაგალითად, არის 1910 წლის აფიშა "სპექტალი საშინელებათა თეატრის რეპერტუარიდან". ასევე "მტვირთავი მუშები წარმოადგენენ ოტელოს" რომ არ ყოფილიყო 70 წლიანი სტაგნაცია სხვა კუთხით გავვითარდებოდით. გასაბჭოებამდე ძალიან მრავალფეროვანი რეპერტუარი იყო თეატრში და ეს თეატრის დიდ შესაძლებლობებზე მიუთითებდა.